Τα οχτώ χρόνια διακυβέρνησης Obama θα χαρακτηριστούν ως μία από τις πιο ανθηρές περιόδους στην αυτοκινητοβιομηχανία των ΗΠΑ.

Αυτό έγινε σε δύο επίπεδα. Τόσο των δομικών και τεχνολογικών αλλαγών, όσο και στον ρόλο-κλειδί που έπαιξε η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση στον καθορισμό της πορείας του Κλάδου: στις επενδυτικές προτεραιότητες, την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, μέχρι και την αναβάθμιση της ποιότητας των αμερικάνικων αυτοκινήτων.

Πάρτε για παράδειγμα το πιο καλοπουλημένο μοντέλο στις ΗΠΑ, το θηριώδες pick-up, Ford F-150. Αυτή τη στιγμή από τη γραμμή παραγωγής βγαίνει ένα κάθε λεπτό και τεχνολογικά είναι έτη φωτός μακριά από το προηγούμενο, αφού το αμάξωμά του είναι αλουμινένιο. Η βασική φιλοσοφία που οδήγησε σε αυτή την ανάκαμψη μπορεί να συνοψιστεί σε μια φράση που είχε πει ο επικεφαλής του επιτελείου του Obama, Emanuel Rahm, όταν συνάντησε τις διοικήσεις του Big Three (GM, Ford, Chrysler) αμέσως μετά την πρώτη εκλογή του Obama, πίσω σ΄εκείνο το καταστροφικό οικονομικά 2008: «Ποτέ δεν πρέπει ν’ αφήσεις μια σοβαρή κρίση να πάει χαμένη. Είναι ευκαιρία να κάνεις πράγματα που δεν μπορούσες να κάνεις πριν».

Εκείνη την εποχή η Αμερική αντιμετώπιζε μια πολύ κρίσιμη κατάσταση: το τεράστιο πρόβλημα με τις υποθήκες των ακινήτων, ένα χρηματοοικονομικό σύστημα υπό διάλυση, αυξανόμενη ανεργία και δύο πολέμους που κόστιζαν σε χρήμα και κυρίως σε ανθρώπινες ζωές. Η αυτοκινητοβιομηχανία βρισκόταν στο χείλος της κατάρρευσης, ειδικά η GM και η τότε Chrysler. Υπήρχαν επίσης μεγάλα θέματα με τη συμμόρφωση στους πιο αυστηρούς περιβαλλοντικούς κανόνες, ζήτημα μεγάλης εξάρτησης από το εισαγώμενο πετρέλαιο και ανελέητος ανταγωνισμός από την ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ Ο Obama στην 'Εκθεση του Detroit

Η Κυβέρνηση Obama δεν έχασε χρόνο. Την έκτη μόλις μέρα από την ανάληψη των καθηκόντων του, ο νέος τότε Πρόεδρος έδωσε οδηγίες στο Υπουργείο Μεταφορών να οριστικοποιήσει τους νέους Κανονισμούς εκπομπών ρύπων για το έτος 2011 και ρώτησε το EPA (Environmental Protection Agency), αν μπορεί η Καλιφόρνια και άλλες Πολιτείες να νομοθετούν τους δικούς τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς. «Στόχος μας δεν είναι να επιβαρύνουμε περαιτέρω μια βιομηχανία που ήδη παλεύει για την επιβίωσή της», έλεγε τότε ο Obama, «αλλά να βοηθήσουμε τις αμερικανικές εταιρείες αυτοκινήτου να προετοιμαστούν για το μέλλον».



Στο παρελθόν οι αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες είχαν εναντιωθεί σε κανονισμούς που ρύθμιζαν τις εκπομπές ρύπων και την κατανάλωση καυσίμου, αλλά η υπόσχεση για ένα συνεπές και σταθερό νομοθετικό πλαίσιο, το ίδιο σε όλες τις Πολιτείες, βοήθησε ώστε τελικά να υποστηρίξουν το σχέδιο.

Στα Μέσα Μαϊου του 2008 ο Obama συναντήθηκε με τους επικεφαλής δέκα εταιρειών, προτείνοντάς τους νέους κανονισμούς που θα έθεταν τον μέσο όρο κατανάλωσης στα 8 lt/100 km μέχρι το 2016. Δύο χρόνια αργότερα ο στόχος αναθεωρήθηκε στα 5,6 lt/100km. Παρά τις κάποιες ανησυχίες για το περιορισμένο χρονικό διάστημα και το κόστος της εξέλιξης, οι κατασκευαστές και οι ρυθμιστικές αρχές συμφώνησαν ότι δεσμεύονται για την τήρηση της συμφωνίας.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ Obama:10 δολάρια ο φόρος στο βαρέλι το πετρέλαιο

Επιμονή στις επενδύσεις
Οι νέοι κανονισμοί, σε συνδυασμό με την ψήφιση πιο αυστηρών νόμων και εκτός Αμερικής, ειδικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πυροδότησαν μια άνευ προηγουμένου επένδυση στα τμήματα έρευνας και εξέλιξης (R&D) των αμερικάνικων εταιρειών. Μια νέα εποχή καινοτομίας στα συστήματα μετάδοσης, τους κινητήρες και τη χρήση ελαφρύτερων υλικών ξημέρωσε επιτέλους και για την αμερικάνικη αυτοκινητοβιομηχανία. Εξού και το παράδειγμα με το αλουμινένιο F-150 ή την Cadillac CT6 με τα 13 διαφορετικά αλουμινένια τμήματα και τους τετρακίλυνδρους τούρμπο κινητήρες, τεχνολογίες πρωτόγνωρες για τα αμερικανικά δεδομένα.

Σχεδόν τα μισά από τα μοντέλα του 2015 χρησιμοποιούν πλέον κινητήρες με άμεσο ψεκασμό. Κι αν αυτό ως Ευρωπαίους σας κάνει να χαμογελάτε με συγκατάβαση, σκεφτείτε ότι το ανάλογο ποσοστό το 2008 ήταν μόλις 2%, σύμφωνα με το EPA. Τα αυτόματα κιβώτια των έξι σχέσεων έφτασαν πλέον το 57% από το 19%, ενώ τα κιβώτια με επτά ή παραπάνω σχέσεις καλύπτουν πλέον το 17% αντί του 2%. Επιπροσθέτως υπάρχουν πλέον 12 ηλεκτρικά αμερικανικά μοντέλα και και 13 υβριδικά plug-in.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ Δοκιμάζουμε το ηλεκτρικό Tesla Model S

Φυσικά όλη αυτή η επένδυση δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τις νομοθετικές ρυθμίσεις διάσωσης των GM και Chrysler, οι οποίες ρυθμίσεις όχι μόνο άλλαξαν τη μοίρα των δύο αυτών εταιρειών, αλλά διατήρησαν και σχεδόν όλη την μακρά αλυσίδα προμηθευτών, άρα και θέσεις εργασίας εκτός του σκληρού πυρήνα.

Η GM και η Chrysler είχαν βέβαια ξεκινήσει ήδη τις διαδικασίες ανάταξης, αλλά η Διακυβέρνηση Obama έκρινε ότι δεν έκαναν αρκετά. Δημιούργησε λοιοπόν μια ειδική ομάδα που ουσιαστικά ανέλαβε τα ηνία, υποχρεώνοντας τις διοικήσεις των δύο εταιρειών να αποδεχτούν τη νομοθετική ρύθμιση για αναδιοργάνωση. Όλα αυτά βέβαια έγιναν με μεγάλο κόστος. Υπήξαν απολύσεις εργατικού δυναμικού, εργοστάσια έκλεισαν, περισσότερες από 2.000 αντιπροσωπείες έκλεισαν επίσης και οι μέτοχοι έχασαν σημαντικά ποσά.

Ακόμα και σήμερα διατυπώνεται έντονη κριτική. Πολλοί κατηγορούν την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση ότι ουσιαστικά καταχράστηκε τον πτωχευτικό νόμο για να ευνοήσει συγκεκριμένες εκλογικές περιφέρειες. Οι πιο φιλελεύθεροι λένε ότι επενέβη σε τέτοιο βαθμό στις ενδοεταιρικές υποθέσεις, ώστε να θέτει ένα κακό προηγούμενο κρατικού παρεμβατισμού, παρά το γεγονός ότι αυτές εταιρείες βρίσκονται σε πολύ καλύτερη κατάσταση σήμερα. Αλλά η Κυβέρνηση πρέπει να πάρει τα εύσημα για την επιβολή κυρίως μιας νέας αντίληψης που η αμερικάνικη αυτοκινητοβιομηχανία απέφευγε για πολύ καιρό.



«Ήταν ξεκάθαρο ότι δεν μπορούσαμε να επιμείνουμε στο ίδιο επιχειρηματικό μοτίβο» δήλωσε το Obama στη Detroit News το 2015. «Αυτή ήταν και η βασική επιτυχία του εγχειρήματος. Αν ήταν απλώς να χρηματοδοτούμε τις επιχειρήσεις χωρίς να τις αναδιαρθρώσουμε, μπορεί να βλέπαμε κάποια πρόσκαιρα αποτελέσματα, αλλά δεν θα είχαμε θεραπεύσει την αιτία».

Αλλά τα προβλήματα με την αυτοκινητοβιομηχανία δεν έληξαν το 2009. Σε μερικούς τομείς μάλιστα μόλις ξεκινούσαν, δίνοντας νέες αφορμές για κυβερνητική παρέμβαση. Τα προβλήματα ασφάλειας που προέκυψαν με την Toyota, τη GM αλλά και την Takata, ουσιαστικά αναζωογόννησαν την Επιτροπή Ασφάλειας Εθνικών Οδών NHTSA, η οποία υπό την προεδρία του Mark Rosekind, έβαλε στόχο την πρόληψη των προβλημάτων και όχι απλώς την αντίδρασή της σε ό,τι προκύπτει.

 «Η NHTSA είναι πραγματικά επιτυχημένη όχι όταν διαπιστώνει παραβάσεις και επιβάλλει πρόστιμα, αλλά όταν εργαζόμαστε μαζί με την αυτοκινητοβιομηχανία ώστε να αποτρέπουμε τέτοιου είδους προβλήματα πριν αυτά προκύψουν» είπε χαρακτηριστικά ο Rosekind σε ομιλία του νωρίτερα αυτόν τον χρόνο.

Η κυβέρνηση Obama υιοθέτησε μια παρόμοια τακτική στο θέμα των αυτόνομων οχημάτων, διατηρώντας το δικαίωμά της να δημιουργήσει νέες επιτροπές εποπτείας, έστω κι αν ακόμα δεν επεμβαίνει με νέους κανονισμούς πάνω στο θέμα. Πρόσφατα πάντως υποχρέωσε τους κατασκευαστές να αποκαλύψουν σημαντικές τεχνικές λεπτομέρειες των συστημάτων τους αυτόνομης οδήγησης, πριν τα οχήματα διατεθούν στην αγορά.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ Το Κτήνος του Obama δεν μασάει με τίποτα; [video]

Το χέρι του νόμου
Αυτές είναι οι εταιρείες που με κάποιο τρόπο μπήκαν κάτω από την επίβλεψη των Ομοσπονδιακών αρχών ή που η κυβέρνηση Obama τους επέβαλε πειθαρχικές ποινές ή τις δίωξε ποινικά.

BMW: Το 2015 η γερμανική εταιρεία αναγκάστηκε να συναινέσει στην επίβλεψη από ανεξάρτητο σύμβουλο ασφάλειας για δύο χρόνια, όταν απέτυχε να ανακαλέσει 30.000 MINI Cooper στο καθορισμένο χρονικό διάστημα.

Fiat Chrysler: Συμφώνησε, τον Ιούλιο του 2015, σε τρία χρόνια επιτήρησης από ανεξάρτητο οργανισμό επίβλεψης, επειδή απέτυχε στην σωστή διεξαγωγή περισσότερων από 20 ανακλίσεων από το 2009. Εκτός αυτού, οι αναφορές πωλήσεων της FCA αυτή τη στιγμή ελέγχονται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και την Επιτροπή Συναλλάγματος.

General Motors:  Συμφώνησε σε σαρωτικές βελτιώσεις της ασφάλειας και βρίσκεται, από το 2014, κάτω από τον αυστηρό έλεγχο της NHTSA, ως απότοκο της «κρίσης» των διακοπτών ανάφλεξης. Η επίβλεψη έχει επεκταθεί ήδη μέχρι τα μέσα του 2017. Επιπλέον η GM έχει προσλάβει έναν ανεξάρτητο παρατηρητή, μετά από συμφωνία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Honda: Από τον Ιανουάριο του 2015 βρίσκεται σε επιτήρηση και επιπλέον συμφώνησε να προχωρήσει σε πολλές διορθωτικές ενέργειες, όταν διαπιστώθηκε ότι παρέλειψε να ανακοινώσει ότι περισσότεροι από 1.700 θάνατοι και τραυματισμοί, σε μία περίοδο 11 ετών, οφείλονται σε ελαττωματικά μηχανικά μέρη των αυτοκινήτων.

Hyundai-Kia:  Συμφώνησε να επενδύσει 50 εκατομμύρια δολάρια για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου εποπτικού οργανισμού κατανάλωσης, ως μέρος του διακανονισμού που είχε κάνει με το EPA προκειμένου να αποφύγει διετή αποκλεισμό επειδή είχε ελαττωματικούς δείκτες κατανάλωσης καυσίμου.

Takata: Υποχρεώθηκε σε πέντε χρόνια επίβλεψης από τη NHTSA και προσέλαβε έναν ανεξάρτητο επιτηρητή, ως μέρος του δικαστικού συμβιβασμού τον Νοέμβριο του 2015, που προήλθε από το γεγονός ότι δεν ενημέρωσε έγκαιρα τις αρχές για τους ελαττωματικούς αερόσακους.

Toyota: Υποχρεώθηκε σε επιτήρηση ως μέρος του συμβιβασμού με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, για τις αποκαλύψεις ότι η Toyota παραπλάνησε τους καταναλωτές και τις αρχές, κατά τη διάρκεια της κρίσης ανάκλησης οχημάτων στα οποία κολλούσε το γκάζι.

Volkswagen: Ένας μηχανικός της VW δήλωσε ένοχος για το αδίκημα της συνομωσίας και της εξαπάτησης. Αυτό συνέβη σε άμεση συνάρτηση με το διαβόητο πλέον σκάνδαλο ρύπων της VW. Είναι από τις σπάνιες φορές που ένας υπάλληλος διώκεται ποινικά για ένα εταιρικό σκάνδαλο.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ Dieselgate: Εγκρίθηκε ο διακανονισμός μεταξύ VW και κυβέρνησης ΗΠΑ [video]

Το όραμα του εξηλεκτρισμού
Όσο για τα οχήματα του μέλλοντος, δυστυχώς αυτή η διακυβέρνηση Obama δεν θα δει το όραμά της να ολοκληρώνεται, τουλάχιστον όχι από την ίδια, μιας και αποχωρεί στις 20 Ιανουαρίου. Ο στόχος που είχε θέσει ο Obama να μπουν στην αγορά μέχρι το 2015 ένα εκατομμύριο οχήματα με τεχνολογία plug-in, αμιγώς ηλεκτρικά ή υβριδικά, υποστηρίχθηκε μεν με έναν πακτωλό χρημάρτων, στην μορφή των ομοσποδιακών εγγυήσεων για δάνεια σε προγράμματα εξέλιξης ηλεκτρικών αυτοκινήτων και συναφών start up εταιρειών, αλλά τελικά πραγματοποιήθηκε κατά το ήμισυ. Και παρά τις προσφορές που κάνουν εταιρείες όπως η Nissan και η Tesla τα ηλεκτρικά οχήματα είναι ακόμα απλησίαστα από την πλειοψηφία των ανθρώπω, που έχουν είτε να διανύσουν μεγάλη απόσταση από το σπίτι στη δουλειά, είτε μικρή οικονομική ευχέρια. Συνήθως και τα δύο.

Όμως το κόστος του εξηλεκτρισμού του στόλου αυτοκινήτων διαρκώς μειώνεται και η προοπτική για προσιτά ηλεκτρικά αυτοκίνητα με μεγάλη αυτονομία, γίνεται ολοένα και πιο κοντινή. Τρανταχτό παράδειγμα το επερχόμενο Tesla Model 3 και το Chevrolet Bolt, το οποίο θα έχει αυτονομία που θα ξεπερνά τα 380 χιλιόμετρα. Στο μεταξύ μια άλλη παράμετρος των στόχων που είχε βάλει η κυβέρνηση Obama δείχνει να μην πετυχαίνει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Η αναδιοργάνωση της αμερικάνικης αυτοκινητοβιομηχανίας έγινε με στόχο ώστε η αιχμή του δόρατος πλέον να είναι μικρότερα αυτοκίνητα με υψηλότερη ποιότητα. Ακριβώς δηλαδή ο τύπος των αυτοκινήτων με τα οποία άλωσαν την αμερικάνικη αγορά η Toyota και η Honda. Για ένα διάστημα μάλιστα η Κρίση και η διαφαινόμενη αργή ανάκαμψη βοήθησαν να στραφεί το κοινό προς τέτοιου τύπου οχήματα.



Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το εργοστάσιο της Ford στο όπου άλλαξε τη γραμμή παραγωγής του και από τα θηριώδη Ford Expedition και Lincoln Navigator άρχιζε να κατασκευάζει Focus. Παρόλα αυτά την ίδια στιγμή στην Αμερική άρχιζε η περίοδος της μεγάλης αvάπτυξης της σχιστολιθικής εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου (fracking), η οποία διατήρησε τις τιμές του καυσίμου χαμηλές.

Έτσι σταδιακά η προτίμηση προς τα εγχώρια μικρά αυτοκίνητα άρχiσε και πάλι να ατονεί, προς όφελος της νέας τάσης για crossover ή οικογενειακά SUV, τα οποία πάντως βασίζονται σε πλατφόρμες μικρότερων κατηγοριών. Στην πραγματικότητα ωστόσο αυτή είναι ακόμα μια συνέπεια των κανόνων που έθεσε η κυβέρνηση Obama: Οι Αμερικάνοι πάντα προτιμούσαν τα μεγάλα αυτοκίνητα και χάρη στους αυστηρούς κανονισμούς για μειωμένες καταναλώσεις μπορούν πλέον να έχουν μεγάλα οχήματα, πολύ πιο οικονομικά σε κατανάλωση.