Σε αντίθεση με τη λαϊκή σοφία, ο χρόνος δεν αποτελεί σε όλες τις περιπτώσεις τον καλύτερο γιατρό. Για την ακρίβεια, από μηχανολογικής απόψεως, ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Ακόμα και στην περίπτωση που κάποιος επιλέξει να διατηρήσει το αυτοκίνητό του σε ακινησία, δεν πρόκειται να σταματήσει τη φθορά του κινητήρα του. 

Πρακτικά μπορούμε να απαριθμήσουμε μία σειρά από λόγους για τους οποίους μία μονάδα εσωτερικής καύσης επιβαρύνεται με τον καιρό, με αποτέλεσμα να απωλέσει μέρος της παραγόμενης ισχύος. Το φαινόμενο αυτό γίνεται κατά κανόνα πιο αισθητό σε κινητήρες παλαιότερης τεχνολογίας. Η πρόοδος της μεταλλουργίας, της μηχανολογίας αλλά και των ηλεκτρονικών, βελτιώνουν σε ένα βαθμό την απόδοση και τη διάρκεια ζωής.

Αυτό όμως, από μόνο του, έχει μικρή σημασία, όταν μιλάμε για σύνολα που δεν συντηρούνται με βάση τα προβλεπόμενα από τον κατασκευαστή τους. Αν, για παράδειγμα, αμελεί κάποιος να αλλάζει στην ώρα τους τα λιπαντικά. Παρακάτω θα δούμε μία σειρά από παράγοντες που παίζουν ρόλο στη διατήρηση ενός κινητήρα σε καλή κατάσταση, χωρίς σοβαρές πτώσεις ισχύος, για όσο το δυνατό περισσότερα χρόνια.

Φίλτρο αέρα
Για να λειτουργεί ένα σύνολο αποδοτικά, θα πρέπει αρχικά να διατηρείται απρόσκοπτη η λειτουργία του. Και αυτό, σε ένα βαθμό, σημαίνει να μπορεί να επιτυγχάνεται η στοιχειομετρική αναλογία του μίγματος, με τον αέρα και το καύσιμο να συνδυάζονται στις σωστές ποσότητες. Ένα φίλτρο αέρα φροντίζει να μην εισέρχονται ακαθαρσίες στο εσωτερικό του θαλάμου καύσης. Όταν όμως αυτό δεν αλλάζει στην ώρα του ή λειτουργεί συνεχώς σε επιβαρυμένο από σκόνη περιβάλλον, κάποια στιγμή μπουκώνει. Αρχίζει να εμποδίζει τη ροή του αέρα, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η τροφοδοσία και, κατ’ επέκταση, η απόδοση του συνόλου. Η εύκολη λύση εδώ είναι να αλλάζετε αυτό το φίλτρο στην ώρα του αλλά και να το καθαρίζετε, εφόσον χρειάζεται, στο ενδιάμεσο. 

Μπεκ ψεκασμού καυσίμου
Όσο χρειάζεται η αδιάκοπη ροή του αέρα, για την καλή λειτουργία ενός συνόλου, άλλο τόσο απαιτείται και η απροβλημάτιστη ροή καυσίμου, που θα εκχύνεται ελεγχόμενα στους θαλάμους καύσης. Για τη σωστή ποσότητα και τη διασπορά αυτού φροντίζουν τα μπεκ ψεκασμού. Ειδικά για τους κινητήρες βενζίνης άμεσου ψεκασμού και τους ντίζελ, αυτά είναι αρκετά ευαίσθητα και επηρεάζονται από καύσιμα χαμηλής ποιότητας. Με τον καιρό μπορεί να αρχίσουν να φράζουν οι αυλοί τους, από αποθέσεις και φθορές. Περιορίζοντας τώρα τη διατομή, προφανώς δυσχεραίνει η ροή υπό πίεση του καυσίμου και άρα πέφτει η συνολική απόδοση. Εδώ υπάρχουν στο εμπόριο καθαριστικά για μπεκ ψεκασμού, ενώ τη συγκεκριμένη δουλειά αναλαμβάνουν και διάφορα συνεργεία με ειδικό εξοπλισμό.

Αντλία καυσίμου
Εμμένοντας στην παροχή καυσίμου, ένα σημαντικό τμήμα είναι αυτό της αντλίας που αναλαμβάνει να τραβάει βενζίνη ή πετρέλαιο από το ρεζερβουάρ και να το στέλνει στον κινητήρα. Αυτή κατά κανόνα έχει διάρκεια ζωής ίση με αυτή ενός μέσου αυτοκινήτου. Με τα χρόνια, ωστόσο -και παρά την ύπαρξη φίλτρου καυσίμου- μπορεί να απωλέσει ένα μέρος της απόδοσής της. Θα στέλνει μεν καύσιμο αλλά όχι τόσο όσο θα έπρεπε. Εάν πατάτε τέρμα το δεξί πεντάλ και δεν βλέπετε την επιτάχυνση που θα περιμένατε, υπάρχει μία μικρή περίπτωση να φταίει και αυτή.

Μπουζί
Η έναυση της καύσης στους βενζινοκινητήρες δίνεται από τα μπουζί. Συνήθως συναντάμε από ένα, σε κάθε θάλαμο καύσης. Αυτά θα πρέπει ιδανικά να προσφέρουν έναν πολύ ελεγχόμενο και ισχυρό σπινθήρα (εξ ου και ο Ελληνικός όρος σπινθηριστής), ώστε στο δεδομένο χρονικό διάστημα να έχουν αναφλέξει όλο το καύσιμο μίγμα. Με τον καιρό, ωστόσο, την ποιότητα του καυσίμου, του λιπαντικού και το βαθμό φθοράς του κινητήρα, μπορεί να δημιουργηθούν επικαθήσεις επάνω τους, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ισχύς και ακολούθως να επιβαρύνονται και οι καταλύτες. Υπό συνθήκες, μπορεί κανείς να τα καθαρίσει ή αν χρειάζονται αλλαγή, να τα αλλάξει. 

Ρύθμιση βαλβίδων
Το ενδεχόμενο αυτό ισχύει για παλαιότερης τεχνολογία αυτοκίνητα, καθώς τα νέα έχουν συστήματα αυτόματης ρύθμισης, με έλεγχο του χρονισμού και, ενίοτε, του βυθίσματος. Υπήρχε όμως μία εποχή όπου η συνεχής κίνηση των βαλβίδων τις απορύθμιζε, με αποτέλεσμα να προκύπτει μία διαφορά φάσης στο χρονισμό. Σκεφτείτε για παράδειγμα να βρίσκεται ο κινητήρας στη φάση της συμπίεσης, με τις βαλβίδες εισαγωγής να μην έχουν προλάβει να κλείσουν. Η απώλεια αυτή της συμπίεσης μεταφράζεται άμεσα και σε απώλεια ισχύος. Το όλο πρόβλημα είναι γνωστό και γίνεται εύκολα αντιληπτό, σε κατόχους ανάλογων αυτοκινήτων. Κάποιοι που έχουν τη γνώση, τις ρυθμίζουν μόνοι τους. Οι υπόλοιποι απευθύνονται στο συνεργείο.

Δυναμό
Για να λειτουργεί σωστά ένας κινητήρας θα πρέπει το ηλεκτρικό του κύκλωμα να αποδίδει σταθερά την απαιτούμενη ενέργεια. Μία πτώση τάσης, πέρα από τη μείωση της έντασης των φώτων που γίνεται άμεσα αισθητή, μεταφράζεται σε αδυνατισμένο σπινθήρα στα μπουζί και άρα πτώση ισχύος. Ειδικά σε παλαιότερα αυτοκίνητα, η κύρια αιτία αυτού είχε να κάνει με το δυναμό. Φθαρμένα καρβουνάκια, χαλάρωση του ιμάντα κίνησης, βλάβη του ρυθμιστή του ρελέ ή κάποια άλλη αιτία, οδηγούσαν σε αδυναμία ολόκληρου του ηλεκτρικού κυκλώματος να αποδώσει τα αναμενόμενα.

Σύστημα εξαγωγής καυσαερίων
Για να μπορεί να λειτουργεί αρμονικά ένας κινητήρας, μία από τις παραμέτρους που θα πρέπει να πληρούνται είναι η απρόσκοπτη ροή των καυσαερίων. Σε αυτοκίνητα με χαλασμένους καταλύτες, σκουριασμένα καζανάκια και σωληνώσεις που έχουν αρχίσει να φράσσουν εσωτερικά, η ροή αυτή αρχίζει να εμποδίζεται. Ως αποτέλεσμα, η αύξηση της πίεσης στο όλο σύστημα δεν επιτρέπει την πλήρη απομάκρυνση των καυσαερίων από το θάλαμο καύσης, και, κατά συνέπεια, την πλήρωση με φρέσκο μίγμα.

Σύστημα λίπανσης
Ένα καλό λιπαντικό ίσως να μη βελτιώσει την ισχύ του κινητήρα μας. Ένα μέτριο όμως και πολυκαιρισμένο λιπαντικό είναι μαθηματικά βέβαιο πως θα τη μειώσει! Κάθε μονάδα εσωτερικής καύσης θα πρέπει να λειτουργεί σαν ένα καλορυθμισμένο ρολόι. Με μία πλειάδα μηχανικών μερών να έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, είναι κεφαλαιώδους σημασίας το να επιτυγχάνεται ένα επαρκές επίπεδο λίπανσής. Τέτοιο ώστε να μην επιτρέπει υπερβολική αύξηση της τριβής, της θερμοκρασίας και, κατ’ επέκταση, της φθοράς των διαφόρων επιφανειών. Εάν δεν υπάρχει σωστή λίπανση, τότε αυξάνονται οι τριβές (βλέπε αντιστάσεις), με αποτέλεσμα να χάνεται εκεί ένα μέρος της παραγόμενης ενέργειας. Το να αλλάζουμε λάδια στην ώρα τους και να χρησιμοποιούμε το κατάλληλο ποιοτικά προϊόν, εγγυάται όχι μόνο σταθερή απόδοση αλλά πρωτίστως μακροζωία. 

Φθορά στα δακτυλίδια των εμβόλων
Αναφέραμε και προηγουμένως πως για να παραχθεί η αναμενόμενη ισχύς από ένα σύνολο, βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχει ομαλή καύση. Και για να επιτευχθεί αυτή, θα πρέπει ο βαθμός συμπίεσης να είναι ο ενδεδειγμένος. Έχοντας ήδη εξετάσει το ενδεχόμενο κάποιας βαλβίδας που δεν έχει κλείσει καλά, κατά τη φάση της συμπίεσης, μία δεύτερη περίπτωση είναι να παρατηρηθούν διαρροές από το κενό που δημιουργείται μεταξύ χιτωνίων και εμβόλου. Τυπικά, αυτό σφραγίζει με τη χρήση μερικών δακτυλιδιών, στην περίμετρό του τελευταίου. Αυτά με το καιρό μπορούν να φθαρούν, μειώνοντας έτσι τη συμπίεση. Η καλή λίπανση μπορεί να επιμηκύνει, σε ένα βαθμό, τη διάρκεια ζωής τους. Παρόλα αυτά, μετά από αρκετά χρόνια, η μόνη λύση θα είναι η αντικατάσταση αυτών με νέα.

Επικαθήσεις στο θάλαμο καύσης
Οι συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης, σε συνδυασμό με την ίδια τη διαδικασία της καύσης, αφήνουν νομοτελειακά επικαθήσεις σε κάθε κινητήρα. Όσο καλό λιπαντικό και αν χρησιμοποιήσουμε, όσο καλό καύσιμο, όσο καλά και αν φιλτράρουμε τον εισερχόμενο αέρα. Αυτές οι επικαθήσεις -συνήθως άνθρακα- προκύπτουν από κατάλοιπα της καύσης και καμένο λιπαντικό, δημιουργώντας συσσωματώματα. Ανάλογα τώρα με το που θα εμφανιστούν αυτά, έχουμε και το αντίστοιχο πρόβλημα.

Εάν μιλάμε για τις βαλβίδες, τυχόν επικαθήσεις εκεί μπορεί από το να αυξήσουν τις τριβές, μέχρι να μην επιτρέπουν το σωστό σφράγισμά τους, επάνω στην κυλινδροκεφαλή, με αποτέλεσμα την απώλεια συμπίεσης. Στα μπουζί έχουμε ήδη αναφερθεί. Όσο για τα πιστόνια και τα τοιχώματα του κυλίνδρου, εκεί αυξάνουν τις τριβές και, υπό προϋποθέσεις, δημιουργούν θερμά σημεία που μπορούν μέχρι και να προκαλέσουν φαινόμενα προανάφλεξης. Η χρήση καθαρών καυσίμων και η συνεπής αλλαγή όλων των σχετικών φίλτρων, βοηθάει τα μέγιστα για να μην αντιμετωπίσουμε τέτοια προβλήματα.