Το σύστημα Stop/Start είναι πλέον αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας στους περισσότερους σύγχρονους κινητήρες.

Έχει σχεδιαστεί για να μειώνει την κατανάλωση καυσίμου και τις εκπομπές CO₂, ειδικά σε αστικές συνθήκες οδήγησης, ενώ συμβάλλει και στη μείωση της ηχορύπανσης. Όμως πόσο «φιλικό» είναι μακροπρόθεσμα για τον κινητήρα; Το σύστημα μπορεί να επανεκκινήσει τον κινητήρα σε μόλις 400 χιλιοστά του δευτερολέπτου, αλλά μήπως αυτές οι συνεχείς εκκινήσεις προκαλούν φθορά στο μοτέρ ή σε ζωτικά εξαρτήματα;

Το Stop/Start δεν θα γίνει καταλύτης φθοράς όταν χρησιμοποιείται έξυπνα

Ας δούμε αναλυτικά πώς λειτουργεί το σύστημα, ποια τα πλεονεκτήματα και ποιοι είναι οι ενδεχόμενοι μηχανικοί κίνδυνοι -μαζί με πρακτικές συμβουλές για τη σωστή του χρήση.

Τι είναι και πώς λειτουργεί το Stop/Start;
Το σύστημα Stop/Start διακόπτει αυτόματα τη λειτουργία του κινητήρα όταν το αυτοκίνητο ακινητοποιείται (π.χ. σε φανάρι, κυκλοφοριακή συμφόρηση, διόδια) και τον ενεργοποιεί ξανά μόλις ο οδηγός είναι έτοιμος να ξεκινήσει. Ανάλογα με τον τύπο κιβωτίου:
- Σε χειροκίνητα κιβώτια, η λειτουργία ενεργοποιείται μόλις το κιβώτιο είναι στο «νεκρό» και ο οδηγός πατήσει το φρένο.
- Σε αυτόματα κιβώτια, ενεργοποιείται μόλις ο οδηγός πατήσει το φρένο και το όχημα ακινητοποιηθεί πλήρως.
- Μόλις σηκώσεις το πόδι από το φρένο (ή πατήσεις το συμπλέκτη), ο κινητήρας επανεκκινείται αυτόματα, συνήθως αθόρυβα και πολύ γρήγορα.

Η καρδιά του συστήματος είναι ένας συνδυασμός εναλλάκτη και μίζας -ελεγχόμενος από έναν ειδικό ηλεκτρονικό εγκέφαλο, που συλλέγει δεδομένα από διάφορους αισθητήρες: Θερμοκρασία κινητήρα, κατάσταση φόρτισης της μπαταρίας, ενεργοποίηση του κλιματισμού, θέση πεντάλ, κ.λπ. Το σύστημα ενεργοποιείται μόνο όταν οι συνθήκες είναι ιδανικές. Διαφορετικά, το Stop/Start παραμένει ανενεργό, γεγονός που υποδεικνύεται με σχετική ένδειξη στο πίνακα οργάνων.

Τα πρακτικά οφέλη: Μειωμένη κατανάλωση, λιγότεροι ρύποι
Η χρήση του συστήματος στην πράξη φέρνει αισθητά οφέλη, ιδίως στην αστική κυκλοφορία όπου τα σταματήματα είναι συχνά:
- Μείωση της κατανάλωσης καυσίμου έως και 15% στην πόλη, κατά μέσο όρο 6% σε μεικτό κύκλο. Σε ελεγχόμενο τεστ της Valeo, με δύο πανομοιότυπα αυτοκίνητα στους δρόμους του Παρισιού (το ένα με ενεργό Stop/Start, το άλλο απενεργοποιημένο), διαπιστώθηκε 35% εξοικονόμηση καυσίμου μέσα σε μόλις τρεις ώρες κίνησης.
- Μείωση εκπομπών CO₂, συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος και στη συμμόρφωση με τις σύγχρονες αυστηρές ευρωπαϊκές οδηγίες.

Σε αυτοκίνητα με καθημερινή χρήση εντός πόλης, η εξοικονόμηση καυσίμου ανά έτος μπορεί να μεταφράζεται σε δεκάδες λίτρα βενζίνης ή πετρελαίου, ανάλογα με τα χιλιόμετρα. Σε μοντέλα με μικρά ρεζερβουάρ, αυτό ισοδυναμεί σχεδόν με έναν δωρεάν ανεφοδιασμό ανά μήνα.

Όχι πάντα για όλους: Πότε έχει νόημα, πότε όχι;
Αν το δρομολόγιο που διανύεις καθημερινά περιλαμβάνει λίγα σημεία στάσης (όπως σε εθνικές ή περιφερειακούς δρόμους), τότε τα οφέλη είναι σχεδόν αμελητέα. Αντίθετα, σε σενάρια συχνών στάσεων-ξεκινήματος (αστικά δρομολόγια, μποτιλιαρίσματα, παράδοση δεμάτων), το σύστημα αποδίδει στο μέγιστο.

Ωστόσο, υπάρχει και ένα όριο. Σε πολύ συχνές στάσεις, όπως σε έντονη κίνηση ή ανηφορικές διαδρομές με χαμηλές ταχύτητες, οι διαρκείς επανεκκινήσεις μπορεί να επιταχύνουν τη φθορά εξαρτημάτων -ακόμη και αν είναι ενισχυμένα.

Ειδικά εξαρτήματα = Υψηλότερο κόστος
Το κόστος του Stop/Start δεν είναι μηδενικό. Και περιλαμβάνει:
Μπαταρία AGM Ειδική τεχνολογία AGM (Absorbent Glass Mat) με δυνατότητα έως 360.000 εκκινήσεις, τριπλάσια αντοχή σε σχέση με συμβατικές μπαταρίες.
Κόστος αντικατάστασης 150-200 ευρώ, αντί για 70-100 ευρώ μιας απλής μπαταρίας.
Υποστηρίζει Ανάκτηση ενέργειας από το φρενάρισμα, κάτι που συμβάλλει σε ταχύτερη φόρτιση.
Ενισχυμένη μίζα Κατασκευασμένη για να αντέχει χιλιάδες εκκινήσεις, ακόμα και σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Κόστος αντικατάστασης 400 ευρώ κατά μέσο όρο, έναντι 100–200 ευρώ ενός συμβατικού μοντέλου.
Διάρκεια ζωής Έως 120.000 km, ανάλογα με τη χρήση.

Αξίζει να σημειωθεί πως σε αυτοκίνητα με Stop/Start, ο υπολογιστής τους μπορεί να αναγνωρίσει μη κατάλληλες συνθήκες και να ακυρώσει τη λειτουργία του συστήματος, προφυλάσσοντας τον κινητήρα και αποτρέποντας περιττές φθορές.

Τελικά βλάπτει τον κινητήρα;
Σύμφωνα με μαρτυρίες έμπειρων μηχανικών: «Ένα απλό σβήσιμο-άναμμα προκαλεί 70 φορές περισσότερη φθορά απ’ ό,τι όταν ο κινητήρας λειτουργεί κανονικά», λέει τεχνικός στην κεντρική Ελλάδα. Ο λόγος; Όταν ο κινητήρας σβήνει, το λιπαντικό φιλμ λαδιού υποχωρεί και χρειάζεται χρόνο για να ανακτηθεί με την επανεκκίνηση. Αν αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται δεκάδες φορές την ημέρα, προκαλεί φθορά στα εσωτερικά μέρη του κινητήρα.

Το ίδιο ισχύει και για το τούρμπο, ειδικά όταν σβήνει ο κινητήρας με τη φτερωτή ακόμη θερμή και σε κίνηση. Κάποιοι κατασκευαστές, όπως η BMW ή η Mercedes-Benz, προσθέτουν αντλία νερού ή λαδιού, έτσι ώστε να συνεχίζεται η ψύξη και λίπανση ακόμα και ύστερα από τη διακοπή λειτουργίας. Παρότι δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος βλάβης, η μακροχρόνια χρήση υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να επιφέρει φθορές που δεν θα υπήρχαν σε μοντέλα χωρίς τη λειτουργία αυτή.

Tips για σωστή χρήση
Για να επωφεληθείς από τα οφέλη χωρίς να φθείρεις πρόωρα το αυτοκίνητό σου:
- Απενεργοποίησε το Stop/Start όταν είσαι σε πυκνή κυκλοφορία με πολλά «σταμάτα-ξεκίνα».
- Έλεγχε τη στάθμη και την κατάσταση της μπαταρίας AGM -η απόδοσή της μειώνεται με τον καιρό.
- Απόφυγε να σβήνεις το αυτοκίνητο αμέσως ύστερα από απαίτηση υψηλού φορτίου, ειδικά σε τούρμπο βενζίνης/πετρέλαιο.
- Επισκέψου ένα εξειδικευμένο συνεργείο για σωστή διάγνωση όταν εμφανιστούν προβλήματα κατά την επανεκκίνηση.

Συμπέρασμα: Όχι εχθρός, αλλά σύμμαχος με όρια
Το Stop/Start δεν θα γίνει καταλύτης φθοράς όταν χρησιμοποιείται έξυπνα. Προσφέρει ουσιαστική εξοικονόμηση καυσίμου, κυρίως στην πόλη και βοηθά το περιβάλλον. Όμως, η τεχνολογία αυτή φέρνει μαζί της και αυξημένο κόστος συντήρησης, ενώ σε ακραίες συνθήκες μπορεί να καταπονεί κρίσιμα εξαρτήματα.

Για οδηγούς που κινούνται κυρίως σε αυτοκινητόδρομους, ίσως να μην προσφέρει κάτι ουσιαστικό. Αντίθετα, για όσους ζουν και κινούνται σε πόλεις, μπορεί να αποτελέσει μια πραγματικά χρήσιμη προσθήκη -αρκεί να χρησιμοποιείται με φειδώ και συνείδηση.