Η ανάφλεξη είναι σαφώς ένα από τα συστήματα του κινητήρα που έχει επωφεληθεί περισσότερο από τα ηλεκτρονικά. Στα σύγχρονα αυτοκίνητα, σε περίπτωση προβλήματος αλλάζουμε απλώς το module με το αυθεντικό του κατασκευαστή. Ή, ο επισκευαστής επεμβαίνει με το λάπτοπ και κάνει όποιες ρυθμίσεις επιβάλλονται. 

Τα αυτοκίνητα πριν από τη δεκαετία του ’90, ωστόσο, διαθέτουν κλασικό πηνίο (μπομπίνα), αναφλεκτήρα, διακόπτη και ανάφλεξη με βίδες πλατίνας. Και αυτά τα μοντέλα χρειάζεται ακόμη και σήμερα να υποβάλλονται σε περιοδική συντήρηση του συστήματος ανάφλεξης. Αλλά και στα σύγχρονα, σε τακτά διαστήματα χρειάζεται να αντικαθίστανται τα μπουζί, το καταληκτικό στοιχείο του συστήματος ανάφλεξης.

Εικόνα μέσω ιστότοπου rexbo.gr

Σε έναν βενζινοκινητήρα, το μείγμα καυσίμου (1 g βενζίνης για 15 g αέρα) αναφλέγεται από έναν ισχυρό σπινθήρα (15.000V) που παράγεται μέσα στον κύλινδρο, μεταξύ δύο ηλεκτροδίων. Αυτά βρίσκονται στο τέλος ενός σπινθηριστή, του γνωστού μας μπουζί, δηλαδή. Ένας ηλεκτρικός παλμός δεδομένης ισχύος πρέπει επομένως να φτάσει στο ηλεκτρόδιο σε μια ακριβέστατη στιγμή: Αυτή που προηγείται αμέσως της άφιξης του εμβόλου στο άνω νεκρό σημείο στον κύλινδρο. 

Για να το κάνουμε αυτό, χρησιμοποιούμε μια μάλλον περίπλοκη συσκευή που ξεκινά από την μπαταρία, περνάει από τον διακόπτη ανάφλεξης, το πηνίο, τον διανομέα και τα μπουζί. Όλα αυτά τα εξαρτήματα αποτελούν το σύστημα ανάφλεξης -η μπαταρία, ωστόσο, είναι συνδεδεμένη στο ηλεκτρικό σύστημα του οχήματος. Σήμερα θα επικεντρωθούμε στο καταληκτικό εξάρτημα του συστήματος ανάφλεξης που είναι το μπουζί.

Σημασία και τακτική αντικατάσταση 
Στο παρελθόν, οι περισσότεροι κατασκευαστές συνιστούσαν τον καθαρισμό και τη ρύθμιση των μπουζί κάθε 10.000 km και την αντικατάστασή τους κάθε 20.000 km. Σήμερα όμως, τα προηγμένα τεχνολογικά αυτοκίνητα μπορούν να καλύψουν πολύ περισσότερα χιλιόμετρα.

Παρατηρώντας σχολαστικά τα διαστήματα αντικατάστασης που αναφέρονται στο εγχειρίδιο συντήρησης του αυτοκινήτου, τα μπουζί δεν δημιουργούν προβλήματα λειτουργίας. Στα παλιότερα αυτοκίνητα, όταν τα μπουζί αρχίζουν να στομώνουν ή να απορρυθμίζονται, ο κινητήρας κάνει διακοπές στην ανάφλεξη, ειδικά όταν πατάς γενναία το γκάζι το γκάζι ή σε υψηλές στροφές.

Αυτό συμβαίνει επειδή με πιο ζεστό και συμπιεσμένο μείγμα, ο σπινθήρας έχει μεγαλύτερη δυσκολία να περάσει μέσα από αυτήν την ατμόσφαιρα. Επιπλέον, ο κινητήρας θα έχει μεγάλη δυσκολία να πάρει εμπρός όταν είναι κρύος.

Η εικόνα του μπουζί δείχνει το πρόβλημα
Η εμφάνιση του μπουζί παρέχει ακριβή ένδειξη της θερμοκρασίας λειτουργίας του και επομένως της ποιότητας της καύσης. Δηλαδή της κατανάλωσης και της ισχύος που σχετίζεται άμεσα με την απόδοση. Αυτή η θερμοκρασία μπορεί να είναι λανθασμένη, είτε επειδή το μπουζί δεν είναι κατάλληλο (πολύ ψυχρό ή πολύ θερμό) είτε επειδή λειτουργεί σε κακές συνθήκες λόγω ακατάλληλης ανάφλεξης ή τροφοδοσίας.

Ένα μεταχειρισμένος κινητήρα που καταναλώνει λάδι ή με υπερβολικά πλούσιο μείγμα οδηγεί σε μείωση της θερμοκρασίας λειτουργίας. Χαμηλή θερμοκρασία που επιτρέπει το σχηματισμό λιπαρών ή ανθρακικών επικαθίσεων στο μπουζί. Η θερμοκρασία λειτουργίας του έτσι μειώνεται ακόμη περισσότερο, προκαλώντας ακόμα μεγαλύτερη συσσώρευση εναποθέσεων.

Αντίθετα, πολύ φτωχό μίγμα ή εισαγωγή αέρα στο σύστημα εισαγωγής, υπέρβαση του στατικού ή δυναμικού αβάνς (αρχικό ή αυτόματο), πολύ υψηλός λόγος συμπίεσης ή πολύ χαμηλός βαθμός οκτανίου στο καύσιμο, οδηγούν σε αύξηση της θερμοκρασίας λειτουργίας.

Ειδικά στις δύο τελευταίες περιπτώσεις, υπάρχει μια παρατεταμένη έκρηξη που ανεβάζει παραπάνω αυτήν τη θερμοκρασία, η οποία ευνοεί την εμφάνιση ενός υπέρθερμου σημείου που προκαλεί προανάφλεξη και, τελικά, τη διάτρηση κάποιου εμβόλου ή την καταστροφή κάποιας βαλβίδας. 

Η ποιότητα λειτουργίας στην απόδοσης ενός κινητήρα λοιπόν υποδεικνύεται από την κατάσταση του μπουζί. Τα παρακάτω που θα διαβάσετε, σαφώς και αποτελούν προβλήματα που αντιμετωπίζουν κατά πλειονότητα τα αυτοκίνητα παλιότερης τεχνολογίας -και υποστήριξης και service. Αλλά είπαμε να τα φρεσκάρουμε στη μνήμη των παλιότερων και να τα διαβάσουν οι νεότεροι…

Μπουζί καλά ρυθμισμένου μοτέρ Τα ηλεκτρόδια είναι σωστά, το γενικό χρώμα κυμαίνεται μεταξύ ανοιχτού καφέ και ανοιχτού γκρι. Δεν υπάρχουν επικαθήσεις ή καπνιά, μαύρη ή άσπρη. Οι ρυθμίσεις είναι σωστές.

Μπουζί πλημμυρισμένο Το μπουζί είναι σε καλή κατάσταση, αλλά η ανάφλεξη είναι ελαττωματική και ο σπινθήρας δεν επαρκεί για κρύο ξεκίνημα. Επιμένοντας με τη μίζα, ο κινητήρας τροφοδοτείται από πολύ πλούσιο μείγμα με το τσοκ και η υγρή βενζίνη κάθεται πάνω ή ανάμεσα στα ηλεκτρόδια. Αποσυνδέστε τα μπουζί, στεγνώστε τα, καθαρίστε τα, ελέγξτε την ανάφλεξη ή επαναφορτίστε την μπαταρία.

Μπουζί λαδωμένο Φθαρμένος κινητήρας με το λάδι να διαρρέει από τον στροφαλοθάλαμο μέσω των ελατηρίων των εμβόλων ή των οδηγών των βαλβίδων που δεν είναι πλέον σφιχτοί. Το λάδι επικάθεται στο μπουζί των φθαρμένων κυλίνδρων και εμποδίζει τον σπινθήρα. Χρησιμοποιήστε προσωρινά ένα πιο θερμό μπουζί και τελικά αντικαταστήστε τους οδηγούς και τις βαλβίδες ή κάντε επισκευή στο μοτέρ. Όταν ένα μπουζί είναι βρώμικο, υπάρχει πιθανώς σπασμένο ελατήριο στον κύλινδρο.

Μπουζί με επικαθήσεις άνθρακα Το μείγμα που είναι πολύ πλούσιο (λανθασμένη ρύθμιση, μπλοκαρισμένο στάρτερ ή βουλωμένο φίλτρο αέρα) έχει αποτέλεσμα την πολύ κρύα λειτουργία. Έτσι, δημιουργείται επικάθιση άκαυστου άνθρακα στο μπουζί: Ο σπινθήρας αδυνατίζει, το μπουζί δεν φτάνει στη βέλτιστη θερμοκρασία του και το φαινόμενο γίνεται πιο έντονο. Ρυθμίστε την τροφοδοσία ή ελέγξτε την ποιότητα της ανάφλεξης και τον χρονισμό της: Είτε υπάρχει πολύ μεγάλη καθυστέρηση είτε η συμπίεση είναι πολύ χαμηλή (η βαλβίδα έχει αρχίσει να «φρυγανίζεται»). Ενδεχομένως να χρειάζονται πιο θερμά μπουζί.

Μπουζί λευκά Το μπουζί είναι πολύ λευκό τόσο στο ηλεκτρόδιο όσο και στην ακίδα και στο «πηγάδι» της. Το μίγμα είναι πολύ φτωχό. Υπάρχει πιθανώς είσοδος αέρα στην πολλαπλή εισαγωγής ή δυσλειτουργία του συστήματος ψύξης ή και τα δύο. Η θερμοκρασία είναι πολύ υψηλή για τον τύπο του μπουζί. Εάν είναι απαραίτητο, ρυθμίστε την τροφοδοσία κάνοντας πιο πλούσιο το μίγμα, τοποθετήστε λίγο πιο «θέρμα» μπουζί. Ελέγξτε την αποτελεσματικότητα του συστήματος ψύξης και, ειδικότερα, την τάση του ιμάντα που δίνει κίνηση στην αντλία νερού.

Μπουζί με σπασμένη μόνωση Η λειτουργία του κινητήρα γίνεται ακόμη πιο θερμή. Υπάρχει πολύ έντονη προπορεία -αβάνς. Το μίγμα είναι πιθανώς πολύ φτωχό ή υπάρχει εισαγωγή αέρα ή/και δυσλειτουργία της ψύξης. Ρυθμίστε τέλεια την ανάφλεξη και την τροφοδοσία (λιγότερο αβάνς και πλουσιότερο μείγμα). Χρησιμοποιήστε βενζίνη με μεγάλο βαθμό οκτανίου. Ελέγξτε την ψύξη και τοποθετήστε νέα μπουζί του ίδιου δείκτη, ελέγχοντας τη ρύθμιση στο διάκενο των ηλεκτροδίων.

Αυτανάφλεξη Το κεντρικό ηλεκτρόδιο έχει καταστραφεί από παρατεταμένη και ανώμαλη υπερθέρμανση, η οποία μπορεί γρήγορα να οδηγήσει σε διάτρηση του εμβόλου ή κάψιμο βαλβίδων. Ελέγξτε το σύστημα ψύξης. Ελέγξτε προσεκτικά την ανάφλεξη και την τροφοδοσία (λιγότερο αβάνς, πλουσιότερο μείγμα). Ελέγξτε τις συμπιέσεις. Τοποθετήστε πιο «ψυχρά» μπουζί.

Ο θερμικός δείκτης των μπουζί 
Ορισμένα χαρακτηριστικά καθιστούν δυνατή τη διαφοροποίηση του μπουζί. Ο θερμικός δείκτης είναι το βασικό χαρακτηριστικό του. Ωστόσο, αυτός περιορίζεται από άλλα δεδομένα, όπως η διάμετρος της βάσης και το βήμα του σπειρώματος, το μήκος της βάσης και του σπειροειδούς τμήματος, το σχήμα της έδρας ή του ηλεκτροδίου… δακτυλιοειδές, ενσωματωμένο ή προεξέχον.

Κάθε τύπος μπουζί έχει περισσότερο ή λιγότερο καλή χωρητικότητα θερμικής ροής, δηλαδή για απαγωγή της θερμότητας που συσσωρεύεται στον κεντρικό κώνο. Όσο μεγαλύτερη είναι αυτή η απόσταση που έχει να ταξιδέψει τόσο πιο αργά θα ρέει η θερμότητα, έτσι τόσο πιο θερμό γίνεται το κεντρικό ηλεκτρόδιο. Αντίθετα, όταν η διαδρομή είναι μικρή, το ηλεκτρόδιο (και συνεπώς το μπουζί) λέγεται ότι είναι «ψυχρό».

Αυτό το χαρακτηριστικό του μήκους της διαδρομής καθορίζεται από το βάθος του φρεατίου, του «πηγαδιού», που περιβάλλει το κεντρικό ηλεκτρόδιο μέσα στη βάση. Όσο βαθύτερο το πηγάδι τόσο μεγαλύτερο είναι το μονοπάτι και τόσο πιο θερμό είναι το μπουζί.

Αλλάζοντας μπουζί 
• Σημειώστε προσεκτικά τη σειρά με την οποία συνδέονται τα καλώδια των μπουζί, καθώς η σειρά τους είναι συγκεκριμένη. Εάν τα καλώδια μπερδευτούν, ο κινητήρας δεν θα λειτουργεί. Η καλύτερη λύση είναι να σημαδέψετε τα καλώδια με αριθμημένα κομμάτια χαρτοταινίας.

• Αποσυνδέστε τα καλώδια των μπουζί απλώς τραβώντας τις πίπες και, στη συνέχεια, λασκάρετε τα μπουζί χρησιμοποιώντας το κατάλληλο κλειδί, το μπουζόκλειδο.

• Πριν ξεβιδώσετε τελείως κάθε μπουζί…Καθαρίστε τον περιβάλλον γύρω του ή φυσήξτε με τρόμπα ποδηλάτου ή μικρή αντλία για να αφαιρέσετε τη βρωμιά και τη σκόνη ή το χώμα που μπορεί να πέσουν μέσα στον κύλινδρο.

• Ξεβιδώστε τελείως το μπουζί.

• Καθαρίστε κάθε μπουζί καλά σε απολιπαντικό με πινέλο. Είναι πράγματι απαραίτητο να αφαιρεθεί το λάδι που έχει αναμιχθεί με τη σκόνη και που έχει συσσωρευτεί στη μόνωση. Και το οποίο μπορεί να διατηρήσει την υγρασία και επομένως να προκαλέσει διαρροή ρεύματος στη γείωση.

• Ξύστε το κεντρικό και το πλευρικό ηλεκτρόδιο με μια βούρτσα για μπουζί όταν το μπουζί έχει απολιπανθεί καλά.

• Ξύστε επίσης προσεκτικά το διάκενο μεταξύ του κεντρικού ηλεκτροδίου και της σπειροειδούς βάσης.

• Στη συνέχεια, χρησιμοποιήστε ένα φύλλο γυαλόχαρτου διπλωμένο στο μισό για να τρίψετε ελαφρώς τα άκρα των ηλεκτροδίων όπου συναντώνται.

• Λιμάρετε την άκρη του κεντρικού ηλεκτροδίου και το αντίθετο άκρο του πλευρικού ηλεκτροδίου με μια λεπτή λίμα. Η εμπειρία έχει δείξει ότι μια χαμηλότερη τάση είναι αρκετή για να προκαλέσει σπινθήρα όταν τα ηλεκτρόδια έχουν ελαφρώς λιμαριστεί.

Το διάκενο των ηλεκτροδίων
• Ρυθμίστε το διάκενο μεταξύ των ηλεκτροδίων χρησιμοποιώντας ένα σετ φίλερ όταν το μπουζί είναι απόλυτα καθαρό. Ο κατασκευαστής αναφέρει ποια πρέπει να είναι η τιμή του διάκενου που είναι της τάξης των 65/100 του χιλιοστού.

Το φίλερ πρέπει να περνάει «με λιπαρή τριβή» μεταξύ των δύο ηλεκτροδίων, δηλαδή πρέπει να περάσει χωρίς πέζο. Για να ρυθμίσετε το διάκενο, το πλευρικό ηλεκτρόδιο είτε πρέπει προσεγγίσει είτε να απομακρυνθεί από το κεντρικό. Η πίεση εξασκείται στην καμπύλη στη βάση και όχι στην άκρη του πλευρικού ηλεκτροδίου. Η σύσφιξη των ηλεκτροδίων στο φίλερ πρέπει να είναι τόση ώστε να συγκρατεί το βάρος του σετ των φίλερ όταν το φίλερ ολισθαίνει μεταξύ των ηλεκτροδίων.

• Αντικαταστήστε τα μπουζί όταν είναι φθαρμένα, δηλαδή όταν το κεντρικό ηλεκτρόδιο έχει ελαφρώς στρογγυλεμένο άκρο και το ηλεκτρόδιο της γείωσης είναι μικρότερο και στενότερο στο τέλος. Γενικά, τα δύο ηλεκτρόδια πρέπει να έχουν μεγάλες επιφάνειες με αιχμηρές γωνίες και να είναι παράλληλα μεταξύ τους. Κατά την τοποθέτηση νέων μπουζί, ελέγξτε προσεκτικά και ρυθμίστε το διάκενο μεταξύ των ηλεκτροδίων τους, καθώς αυτό δεν είναι ρυθμισμένο πάντα στη διάσταση που συνιστά ο κατασκευαστής.

• Όταν τα μπουζί, καινούργια ή μεταχειρισμένα, είναι καλά καθαρισμένα και ρυθμισμένα, επικαλύψτε ελαφρά το σπείρωμα της βάσης με γράσο γραφίτη, ειδικά εάν το αυτοκίνητό σας διαθέτει κυλινδροκεφαλή αλουμινίου, όπως συμβαίνει συνήθως. Στη συνέχεια, βιδώστε τα μπουζί ξανά με το χέρι έως ότου η βάση του σπειρώματος έρθει σε επαφή με την έδρα του μπουζί στην κυλινδροκεφαλή. Σφίξτε με το μπουζόκλειδο, ακριβώς ένα τέταρτο της στροφής για μπουζί εφοδιασμένα με ροδέλα και 1/16 της στροφής για τα μπουζί με κωνική έδρα χωρίς ροδέλα. Στη συνέχεια, επανασυνδέστε τα καλώδια των μπουζί με τη σωστή σειρά, όπως έχετε σημειώσει εκ των προτέρων.